Co to jest małżeńska wspólność ustawowa?

Wspólność ustawowa jest małżeńskim ustrojem majątkowym, który powstaje z chwilą zawarcia ślubu. Obejmuje ona wszystkie przedmioty, jakie małżonkowie nabędą w trakcie trwania ich związku.

Co to jest wspólność majątkowa? W jaki sposób powstaje? Co wchodzi w jej skład oraz kiedy dochodzi do jej ustania?

Co to jest wspólność majątkowa małżeńska?

Poprzez zawarcie ślubu, jego strony powywołują do życia nie tylko małżeństwo jako takie, ale także specyficzny ustrój majątkowy, który będzie je łączył, co do zasady, tak długo, jak długo będzie trwał ich związek. Z tym momentem bowiem, również co do zasady, powstaje ustawowa wspólność majątkowa małżonków. Powstają w efekcie aż trzy odrębne masy majątkowe:

• majątek wspólny małżonków,

• odrębny majątek osobisty męża,

• odrębny majątek osobisty żony.

Następuje to z mocy samego prawa i nie wymaga dokonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności prawnych. Wspólność ta jest regulowana przez przepisy ustawy, a więc Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Musisz wiedzieć, że do powstania przedmiotowej wspólności nie dojdzie tylko wtedy, gdy:

• pomiędzy małżonkami została zawarta umowa majątkowa małżeńska, ustanawiająca ustrój rozdzielności majątkowej, tzw. intercyza,

• gdy w chwili zawarcia małżeństwa jedno z małżonków jest ubezwłasnowolnione lub została ogłoszona jego upadłość. W takich sytuacjach z mocy samego prawa obowiązuje przymusowy ustrój rozdzielności majątkowej.

Co wchodzi w skład ustawowej wspólności majątkowej?

Małżeńska wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub też tylko przez jednego z nich. Zalicza się do niej w szczególności:

• dochody uzyskane z majątku wspólnego, jak również z majątków osobistych współmałżonków, jak na przykład z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego, stanowiącego osobistą własność danego małżonka,

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,

• kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, które zostały zewidencjonowanych na specjalnym subkoncie.

W skrócie - majątek wspólny tworzą wszystkie te wartości, które nie wchodzą w skład majątku osobistego każdego ze współmałżonków.

Co wchodzi w skład majątków osobistych współmałżonków?

Na majątek osobisty każdego z małżonków, składają się:

• wszelkie dobra, które nabył on przed wstąpieniem w związek małżeński,

• przedmioty majątkowe, które otrzymał na podstawie dziedziczenia, zapisu lub darowizny. Musisz jednak wiedzieć, że spadkodawca lub darczyńca może postanowić inaczej. W takim wypadku również i te dobra wchodzą do majątku wspólnego współmałżonków,

• przedmioty uzyskane z tytułu uzyskanego odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, a także z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, W tym zakresie wyjątkiem jest renta należna poszkodowanemu z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, gdy jest ona częścią majątku wspólnego,

• prawa autorskie i pokrewne,

• prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

• dobra uzyskane jako nagroda za osobiste osiągnięcia,

• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

• przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego oraz przedmioty użytku osobistego.

Podkreślić trzeba, ze przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

W jaki sposób odbywa się zarząd wspólnością majątkową?

Powinieneś wiedzieć, iż wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami jest współwłasnością łączną. Oznacza to, że ma ona charakter bezudziałowy. Żaden z małżonków nie dysponuje więc wyraźnie określonym oraz wyodrębnionym udziałem w majątku wspólnym.

Tym samym, wszelkie nabyte w trakcie trwania małżeństwa składniki stanowiące przedmiot majątku wspólnego, przysługują obojgu małżonkom w sposób niepodzielny, nie zaś w określonej proporcji ułamkowej. Zasadą jest przy tym, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może on również, zobowiązywać się do rozporządzania, ani też go dokonywać w odniesieniu do udziału, jaki przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku w razie ustania wspólności małżeńskiej.

W wyroku z dnia 17 maja 1985 r. (III CRN 119/85, OSP 1986, z. 9-10, poz. 185), Sąd Najwyższy stwierdził, że „w systemie obowiązującego prawa rodzinnego, przyjmującego jako zasadę reżim ustawowej wspólności majątkowej, można skonstruować domniemanie, według którego określone rzeczy w transakcji dokonywanej przez jednego tylko z małżonków zostają nabyte z majątku dorobkowego w interesie (na rzecz) ustawowej majątkowej wspólności małżeńskiej. Natomiast nabycie określonej rzeczy z majątku odrębnego (aktualnie – osobistego) małżonka musi wynikać wyraźnie nie tylko z oświadczenia współmałżonka, ale także – i to przede wszystkim – z całokształtu okoliczności istotnych prawnie z punktu widzenia przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”.

Zarząd majątkiem wspólnym sprawują obydwoje współmałżonkowie. Jest to zarówno ich prawo, jak i obowiązek. Powinni oni udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o czynnościach jakie podjęli w tym zakresie, i o zobowiązaniach, jakie go obciążają.

Musisz jednak wiedzieć, że każdy z małżonków może również samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, a w szczególności wykonywać czynności, których celem jest jego zachowanie w stanie nieuszczuplonym.

Kiedy małżeńskiej wspólność majątkowa przestaje istnieć?

Małżeńska wspólność majątkowa, przestaje istnieć z chwilą ustania związku małżeńskiego poprzez rozwód, orzeczony wyrokiem sądu. Ustanie wspólności ustawowej dotyczy całego majątku, który był nią objęty i nie może ograniczać się do poszczególnych przedmiotów majątkowych wchodzących w jej skład.