Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Strony związku małżeńskiego poprzez zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej mogą wyłączyć stosowanie zasad wspólności ustawowej. W ten sposób może zostać ustanowiona pomiędzy nimi pełna rozdzielność majątkowa lub też rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Ta ostatnia ma swoją daleko posuniętą specyfikę.
Co oznacza rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków? W jaki sposób można ją ustanowić? Jakie wywołuje skutki prawne? Odpowiedzi an te wszystkie pytania znajdziesz w niniejszym wpisie.
Co oznacza rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Co do zasady, pomiędzy małżonkami, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, powstaje z mocy prawa ustrój wspólności ustawowej.
Jeśli jego strony małżeństwa chcą osiągnąć inny skutek prawny, dzięki któremu ich majątki będą przedmiotem odrębnej własności, wówczas mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską. W ten sposób narzeczeni lub małżonkowie mogą ustanowić pomiędzy sobą:
Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Musisz wiedzieć, że skutki prawne oraz sposób zarządu majątkami osobistymi przez współmałżonków w przypadku powstania pomiędzy nimi ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków jest identyczny jak w przypadku istnienia zwykłej rozdzielności majątkowej.
Oznacza to, że jej strony posiadają jedynie odrębne majątki osobiste i nie istnieje ich majątek wspólny, jako małżeństwa. Każdy ze współmałżonków zachowuje w swoim odrębnym władaniu zarówno majątek posiadany przed jej zawarciem, jak i ten który został nabyty później, a więc w trakcie trwania związku małżeńskiego.
Na jej podstawie następuje wyłączenie wspólności majątkowej, w miejsce której powstaje rozdzielność majątkowa, zaś każdy z małżonków sprawuje samodzielny zarząd swoimi aktywami, jak również może nimi całkowicie swobodnie rozporządzać.
Podkreślić jednak trzeba, że w przeciwieństwie do ustroju zwykłej rozdzielności majątkowej, z chwilą, gdy następuje jego ustanie, poprzez rozwód, małżonek znajdujący się w gorszej sytuacji majątkowej, może wystąpić o wyrównanie dorobku z tego tytułu.
Co to jest dorobek?
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku, który nastąpił od chwili zawarcia umowy o ustanowieniu rozdzielności aż do momentu jej ustania. Obejmuje on wszelkie przedmioty majątkowe i prawa. Może to więc być na przykład zakupione mieszkanie czy też samochód.
Celem zawarcia umowy z wyrównaniem dorobku jest chęć zabezpieczenia przez strony interesów tego małżonka, który znajduje się się w gorszej sytuacji finansowej. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeden z nich nie będzie w stanie z różnych przyczyn w trakcie trwania małżeństwa powiększać swojego majątku osobistego, w związku z czym znajdzie się w gorszej sytuacji finansowej. Może to wynikać na przykład z z powodu sprawowania osobistej opieki nad dziećmi, bądź ciężkiej choroby.
Jak stwierdził w wyroku z dnia 16 listopada 2016 roku Sąd Apelacyjny w Szczecinie (sygn. akt I ACa 463/15, http://orzeczenia.szczecin.sa.gov.pl/content/$N/155500000000503_I_ACa_000463_2015_Uz_2016-11-16_001) „Celem wyrównania dorobków jest uwzględnienie przy nakładach małżonków na majątek wypracowany w małżeństwie faktu, że np. może być tak, iż ze względu na interes rodziny jeden z małżonków nie pracuje zawodowo albo tylko w nieznaczny sposób wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe, umożliwiając tym samym drugiemu małżonkowi realizację zawodową i w przypadku zakończenia związku ma prawo do uczestnictwa w osiągniętym z tej działalności zysku”. Sąd ten wskazał jednocześnie, iż instytucja wyrównania dorobków służy do „ochrony małżonka słabszego ekonomicznie”.
W jaki sposób dokonuje się obliczenia dorobku?
Warunkiem skutecznego dochodzenia roszczenia o wyrównanie dorobku, jest uprzednie dokładne obliczenie jego wartości. Następuje to według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili dokonywanie rozliczenia pomiędzy współmałżonkami.
Obliczenia dorobku dokonuje się tego wg ściśle określonych zasad, wskazujących co można zaliczyć na jego poczet, a czego nie.
Co się dolicza do dorobku?
Do dorobku dolicza się:
-
darowizny dokonane przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz ich wspólnych zstępnych oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,
-
usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,
-
nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka dokonanych z majątku drugiego z nich.
Czego nie wlicza się do dorobku?
Jeżeli umowa majątkowa małżeńska nie stanowi inaczej, do dorobku nie wlicza się:
-
zaliczanych do majątku osobistego przedmiotów nabytych przed zawarciem umowy majątkowej i odziedziczonych przez małżonka,
-
przedmiotów przekazanych mu w drodze darowizny lub zapisu,
-
praw niezbywalnych, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. prawa odkupu, prawa pierwokupu, prawa dożywocia, służebności osobistej,
-
przedmiotów uzyskanych z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
-
wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.
-
praw autorskich oraz praw pokrewnych,
-
praw własności przemysłowej,
-
innych praw twórcy, nabytych w zamian za wszystkie te prawa majątkowe.
W jaki sposób następuje wyrównanie dorobków?
Gdy ustaje rozdzielność majątkowa, wówczas małżonek, którego stan majątkowy jest gorszy, może wystąpić z żądaniem wyrównania dorobków. Dokonuje się to przez zapłatę kwoty pieniężnej w odpowiedniej wysokości lub przeniesienie prawa. Wskutek tego, wraz z wyrównaniem dorobków, następuje usunięcie dysproporcji pomiędzy majątkami małżonków.
Małżonek, na którym ciąży obowiązek wyrównania dorobków, co do zasady, nie może zwolnić się z takiej powinności. Jest on uprawniony do zgłoszenia uprawnionemu małżonkowi żądanie ograniczenia wyrównania jedynie z ważnych powodów.
W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, w sprawie rozstrzyga Sąd, do którego uprawniony musi zwrócić się z odpowiednim pozwem.
